24 augustus 2011

Een onschuldig gespreksonderwerp



Het weer. Misschien is het je opgevallen dat in mijn linklijstje de laatste tijd meer sites staan die iets met het weer te maken hebben. De achtergronden van het weer interesseerden me vroeger nooit zo, maar dat is veranderd toen het onderwerp bij onze cursus paragliding behandeld werd. Ik begon er heel voorzichtig iets van te begrijpen. Voor paragliding is het belangrijk dat je thermiek kunt herkennen en opsporen, dat je er een idee van hebt hoe de wind zich tussen de bergen gedraagt, en dat je op tijd herkent wanneer het gaat regenen of onweren.


Hoe meer je over de weersverschijnselen te weten komt, des te ingewikkelder en interessanter het wordt. Het weer is zo complex, dat we nog niet in staat zijn het langer dan drie dagen van te voren precies te voorspellen. We maken daarbij gebruik van een dicht netwerk van weerstations die de plaatselijke gegevens ophoesten, en een aantal computermodellen waarmee men tracht uit deze informatie het gedrag van de atmosfeer te simuleren. Daarbij zijn die gegevens van de weerstations eigenlijk belangrijker dan de computermodellen. Dat blijkt bijvoorbeeld uit het feit dat verschillende modellen verchillende voorspellingen doen voor dezelfde situatie, en dat dan een ervaren meteoroloog de uiteindelijke weersverwachting moet geven.

Over het weer valt veel te vertellen. Ik wil dat hier niet doen, ik zou niet weten waar ik moet beginnen: bij hoge en lage drukgebieden, verschillende soorten bewolking, fronten, labiel en stabiel temperatuurverloop in de atmosfeer, thermiek, turbulenties, vertikale wind, hoge wind, lage wind? Wie zich ook interesseert voor het weer kan ik als insteek het boekje van Kachelmann "Wie wird das Wetter" aanbevelen. Goed leesbaar voor leken en met veel wolkenfoto's. Er is helaas geen Nederlandse vertaling van, en een Nederlands boek ken ik nog niet.

Het leuke van deze interesse is dat je heel anders naar de lucht gaat kijken. Verschillende wolken ontstaan op verschillende manieren, en vaak kondigen ze het weer aan voor de komende uren of dagen. Op mijn ritje naar het werk langs het Thüringer Wald heb ik vrij uitzicht op de hemel en in de vier weken dat ik nu weer aan het werk ben sinds de vakantie, heb ik nog geen twee keer dezelfde wolkenlucht gezien. Een keer zat ik zo gebiologeerd naar een wolkenformatie te turen dat mijn bijrijder me moest waarschuwen voor de auto die voor ons reed. Het weer kan dus ook gevaarlijk zijn!


Een paar weetjes:

Regen valt niet uit donkere wolken, maar uit hoge wolken. Die zien er van onderen inderdaad donker uit door de schaduw van de hogere delen, maar van de zijkant vanaf een grotere afstand zijn ze net zo mooi wit als de "mooi-weer-wolken".

Het weer in Nederland en omgeving wordt voor het merendeel bepaald door een lagedrukgebied bij Ijsland. In principe zijn lagedrukgebieden niet plaatsgebonden en "wandelen" ze over het continent, maar het lagedrukgebied bij Ijsland is stabieler en ontstaat steeds opnieuw. Bij een lagedrukgebied horen zogenaamde fronten, en die zijn verantwoordelijk voor de langdurige en/of heftige regenperiodes die we zo goed kennen.

Zo een front kun je van tevoren zien aankomen. Het zachtmoedige warmfront wordt een of twee dagen van te voren al aangekondigd door hoge vederwolken (cirrus) die steeds dichter worden. Ook aan het agressievere koudefront gaan vederwolken vooraf, maar dit front komt veel sneller. Een koudefront zie je pas een paar uur van te voren, maar dan is het ook onmiskenbaar. Een torenhoge wolkenmuur komt over de hele horizon aanzetten, begeleid door plotselinge koude windstoten. Onweer in aantocht!

Lagedrukgebieden zijn niet synoniem met slecht weer. Langs de evenaar zijn er overal lagedrukgebieden. Dit zijn echter stabiele gebieden die op een andere manier ontstaan als de wandelende lagedrukgebieden (ook wel cyclonen genoemd) die op onze breedtegraden te vinden zijn.

Niet alleen in de USA zijn er stormchasers. Hierzijn een aantal bijzonder mooie en indrukwekkende weer- en stormfotos van een stormchaser uit de omgeving van Thüringen.

9 opmerkingen:

  1. Het weer ken ik vooral als gespreksonderwerp. In Nederland en Engeland meer dan hier.
    Schitterende foto’s zijn dat.

    Emigrant

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Ja he? Ik heb er nu maar eentje gepikt en bij het bericht geplaatst. Een mooie cumulonimbus (een stapelwolk die op laag begint bij ongeveer 1,5 km, en die hoog genoeg gegroeid is om het te laten regenen) van een afstand.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Het is erg moeilijk om de wolken "ruimtelijk" te zien. Dus dat je goed kunt inschatten hoever ze in de hoogte en in de breedte uitdijen, en of de ene wolk naast de andere of boven de andere is. Deze comic van xkcd gaat daar op in:
    http://xkcd.com/941/

    Sindsdien ben ik op zoek naar een hulpmiddel waarmee je wolken beter ruimteliik kunt waarnemen. Via het forum van dezelfde comic:
    http://forums.xkcd.com/viewtopic.php?f=7&t=73758
    ben ik te weten gekomen dat hier verschillende periscoop-achtige apparaten voor zijn. In WO-I werden bijvoorbeeld "Scherenfernrohre" toegepast. Een van de mooiste voorbeelden van een optisch apparaat zijn de "Eyestilts" die een Amerikaan in 2000 heeft gebouwd en gedemonstreerd op "Burning Man" fetsival. Met dit apparaat kun je realiteits-veranderende waarnemingen geheel zonder drugs:
    http://eyestilts.com/

    Al deze apparaten verplaatsen de waarnemingspunten van je ogen verder uit elkaar, zodat je ruimtelijke waarneming zich naar grotere voorwerpen verschuift.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Het lijkt wel of in mijn landstreek de wolken niet zo dramatisch zijn. Zou het te maken hebben met het matige eten, of met het protestantse karakter?

    Emigrant

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Nee, dat komt omdat je er nog nooit goed naar gekeken hebt (net als ik)!

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Pet in beide handen voor het kruis, berouwvolle blik naar de grond gericht.
    Morgen zal ik dan de blik ten hemel wenden. Er is een dramatisch front beloofd.

    Emigrant

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Dat onweersfrontje kwam vanochtend langs. Ik heb nog gekeken, tijdens de passage, maar de wolken waren gewoon egaal donkergroengrijs, alleen de bliksem fleurde de zaak wat op. Wolken hebben het nadeel dat ze je het zicht op de wolken ontnemen.

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Ja, het zicht is vaak versperd. Het is ook zo dat een front meestal niet zuiver zo is als in de boekjes staat. En vaak zit je onder de invloed van twee fronten, normaalgesproken haalt het warmfront het koudefront namelijk in. Daarna krijg je een occlusie. Of er is wel een front maar dat is nog niet "aktief", dan brengt het alleen maar bewolking.

    Het koudefront trekt vanacht bij ons voorbij. Vandaag was het 35 graden(!) en benauwd. Het begint nu te waaien. Morgen wordt het nog maar 16 graden. Het hogedrukgebied Liane heeft ons verlaten en we krijgen nu de invloed van lagedrukgebieden Bert en Achim.

    P.S. Ik moest even zoeken, maar hier zijn een paar vergelijkbare foto's uit Nederland. Bij de eerste staat erbij dat ie in Flevoland geschoten is, en als je even doorbladert, dan zien de daaropvolgende foto's er ook Nederlands uit.

    BeantwoordenVerwijderen
  9. Vanachter mijn PC heb ik mooi uitzicht over de Betuwse velden en tussen de rivieren kan onweer lang blijven hangen. Ik heb het altijd mooi gevonden. Schitterende foto's trouwens.
    Marjan

    BeantwoordenVerwijderen